Muzej fotografije u Zrenjaninu
180 GODINA FOTOGRAFIJE
Fotografska umetnička kolonija, druga po redu u godini kada se u svetu proslavlja 180. godina od nastanka fotografije mogla bi Zrenjanin uvrstiti na fotografsku kulturnu mapu Evrope.
Kako se u dokumentima i nalazi atelje je postojao u Velikom Bečkereku već 1853, kada je Oldal otvorio slikarski, a u proleće 1854. f o t o g r a f s k i atelje, a u gradu na Begeju još uvek postoji zgrada u kojoj su svoje fotografije svetlopisali Ištvan Oldal i kasnije njegov sin da bi fotografsku tradiciju u istom prostoru nastavio Đura Roknić. Zrenjanin je prema tome prvi grad u regionu bivše Jugoslavije koji je imao i ima zgradu gde se nalazio najstariji fotografski atelje i gde je počela svetlopisna, fotografska priča na našim prostorima.
Muzej fotografije kao ideja od nacionalnog značaja za Srbiju, i Vojvodinu odakle su polazili i dolazili mnogi putujući fotografi poput Dajča i Štokmana bio je i jeste cilj koji je sebi postavio Fotografski Dokumentacioni Centar prošle godine kada je pokrenuo Prvu fotografsku umetničku koloniju u saradnji sa Savremenom galerijom umetničke kolonije Ečka, a pod pokroviteljstvom grada Zrenjanina koji je sagledao istinsku vrednost istorijskog nasleđa kakvu nosi fotografija kao dokument i kao umetnički izraz.
Druga po redu Fotografska umetnička kolonija u Zrenjaninu počela je okupljanjem na Carskoj bari i vožnjom brodom uz odličnu atmosferu kojoj je doprineo domaćin Milivoje Putić Puta. Nakon obilaska nastavljeno je druženje sa Zrenjaninskim fotografima, članovima Kluba Cd -13, udruženja Portret kao i samostalnih autora i ljubitelja fotografije.
Učesnici po pozivu, umetnici i velikani fotografije Voja Mitrović, Tomislav Peternek, Borivoj Mirosavljević, Vukica Mikača, Nino Rakićević, Sonja Žugić, Gordan Pomorišac, Sanja Knežević i Zoran Jovanović Mačak, imena svetske i srpske fotografije, nastavili su put Zrenjanina gde je u osamnaest časova priređeno otvaranje izložbe i zvanični početak Fotografske Umetničke Kolonije.
Na glavnom gradskom trgu izloženo je oko četrdeset fotografija Bečkerečkih odnosno Petrovgradskih fotografa , a uz izložene fotografije Ištvana Oldala, Orosi Lajoša i Zihermana posebnu pažnju je privukla fotoreportaža Đure Roknića sa prvog postavljanja spomenika Kralju Petru I Oslobodiocu čiji spomenik su srušili nacisti 1941, a koji je obnovljen 2004. godine . Na petnaest panela u velikom formatu su i fotografije iz svakodnevnog života grada koje se nalaze u privatnim kolekcijama Stevana Radišića, Ivana Pančića, Danijela Vrške, Duška Malbaškog, i fotografije iz fototeke Narodnog muzeja u Zrenjaninu. Autor izložbe i osnivač Fotografske umetničke kolonije Jovan Njegović Drndak i urednik fotografije u Listu Zrenjanin se zahvalio na velikoj podršci Direktoru Savremene galerije Dušanu Radišiću i gradonačelniku Čedomiru Janjiću koji su prepoznali i među prvima podržali ovu inicijativu.
Na izložbi su govorili doajeni srpske fotografije Voja Mitrović i Tomislav Peternek koji su podržali ideju stvaranja Muzeja Fotografije, a otvarajući izložbu, gradonačelnik je ukazao na dugu tradiciju fotografije u našem gradu i izrazio uverenje da će fotografske kolonije biti organizovane i narednih godina, a da će Zrenjanin dobiti i Muzej fotografije, koji bi praktično, bio prvi muzej takvog tipa od nacionalnog značaja.”Siguran sam da ćemo naći prostor i resurse i da će to biti još jedna sjajna destinacija u našem gradu” – kazao je gradonačelnik Janjić.
Naredna dva dana fotografsko druženje i potraga za motivima koji će u septembru na izložbi naći svoje mesto u Savremenoj Gleriji u Zrenjaninu protekli su u dobrom raspoloženju koje se nastavilo na Restoranu Babatovo kod Elemira kako bi već u sedamnaest časova u prostoru Savremene galerije prisustvovali izuzetnom predavanju Nina Rakićevića, Voje Mitrovića i Tomislava Peterneka.
Profesor fotografije u Santa Barbari i Soni Ambasadora Nino Rakićević otkrio je način rada i prustupa u fotografiji kroz praktične primere i biografije svetskih fotografskih majstora naglašavajući i to da na svojim predavanjima rado spominje Tomu Peterneka i prezentuje srpsku fotografiju.
Voja Mitrović, “čovek iz senke” jedan od najboljih fotografskih laboranata i majstora fotografskog otiska obratio se ljubiteljima fotografije govoreći iz prve ruke o Magnumu i velikim fotografskim imenima i pout Rene Burija i Anri Kartije Bresona sa kojima je između ostalih izgradio i lična prijateljstva, i njihovim zahtevima kod obrade slike, kao i anagdotama koje su nastale iz tog perioda. “Uvek sam radio sa osmehom” ako je čovek neraspoložen od posla nema ništa. Na pitanja okupljenih otkrio je i kako je svojevremeno pomogao danas čuvenom fotografu Piteru Turnelu da se tada zaposli u Picto labaratoriji.
O tajnama obrade slike govorio je i Tomislav Peternek pokazajujući fotografije koje su urađene kada nije bilo digitalne obrade već se radilo ručno i kroz poznavanje fotografskih procesa. Jedna od takvih kolor fotografija koja je nastala od crno bele je bio portret Josipa Broza Tita. Tomislav Peternek je govorio i o njegovom druženju sa Kudelkom i fotografisanju u Zrenjaninu i o svom pristupu foto reportaži. Fotografija mora da se čita , ona mora da ispriča priču.
Ivana Arađan kustos Narodnog muzeja u Zrenjaninu je predstavila delo i rad Borivoja Mirosavljevića govornika na završnom predavanju ovogodišnje kolonije; “Gospodin Borivoj Mirosavljević je neko ko svojim fotografskim radom stvara istoriju, a paralelno sa time, knjigama koje piše, naročito edicijom “Antologija fotografije u Vojvodini”, čiji deveti tom sada promovišemo, takođe gradi i bogati istoriju fotografije u Vojvodini. U smislu koncepta sve Antologije su pisane kao zbirke tekstova, a količina znanja i informacija koje se nalazi unutar samo jedne knjige je ogromna…Doprinos i rad gospodina Borivoja kao novinara, majstora fotografije, istoričara fotografije i legatora je nemerljiva. Izuzetno je važno što ove edicije imaju publiku, što se za njih zna, što su prepoznate kao važni stubovi istorije fotografije u Vojvodini. Svih devet tomova Antologije su riznice tema i ideja prema kojima ne možete biti ravnodušni…”
Borivoj Mirosavljević je u svom izlaganju podsetio da je upravo ovde u tada Velikom Bečkereku nastao prvi fotografski atelje, i da zgrada nekadašnjeg ateljea i danas postoji kao neiskorišten resurs grada ali i države, a svoju višedecenijsku želju da i Novi Sad dobije muzej fotografije najbolje je objasnio rečima koje jasno određuju ljubav prema fotografiji koja nadilazi sve ostalo dodavši da bi bio sretan da postoji Muzej fotografije u Srbiji pa makar on bio i u Surdulici.
Istorijski dokumenti daju nam podsticaj, obavezu i mogućnost da sačuvamo i da se odredimo prema fotografiji. Tvrdnjom koja stane u tri reči “ Fotografija je slika” Mirosavljević je na poetski način opisao ljudski život u slikama, od prve slike do trenutka kako je to metaforično rekao kad se blenda sasvim zatvori i slika nestane. Fotografija nas tako hteli mi to ili ne prati kroz ceo život i nestaje kada prestane i kretanje i disanje. Ostaje pitanje da li se život jednog naroda i države isto tako meri slikom koju ima o sebi i o drugima, da li se hronika jednog društva može i sme ostaviti bez fotografije.
Mirosavljević je podsetio na fotografije državnika kakav je bio Tito i fotografa koji su ga fotografisali pominjuć Džona Filipsa, fotoreportera magazina LIFE, Ivu Eterovića i druge, da bi se opet osvrnuo na fotografije nastale na Velikoj narodnoj skupštini u Novom Sadu 1918. prilikom prisajedinjenja Srema, Banata, Bačke i Baranje – Kraljevini Srbiji, a čiji je fotograf bio Rista Marjanović.
Podsetivši na fotografsku reprodukciju slike Uroša Predića na kojoj se nalazi portret Kralja Petra a koji je za ovu priliku gradonačelniku Janjiću uručio Tomislav Peternek, Borivoj Mirosavljević je podsetio na događaj prilikom oslobođenja Novoga Sada u Dunavskoj ulici kada je fotograf Josif Singer inače i dvorski fotograf crnogorskog kralja Nikole izneo okićenu fotografiju Kralja Petra kako bi Novosađani dočekali oslobodioce. Fotografija koja je tada nastala i danas je živo i dragoceno svedočanstvo tog vremena.
Nakon predavanja, učesnici fotografske umetničke kolonije mogli su da fotografišu manifestaciju Evropsko selo i možda, a to ćemo videti u septembru neku od fotografija pošalju i za izložbu. Na kraju Fotografske kolonije potpisan je i dokumet o zaštiti fotografije koji su potpisali i svi učesnici kolonije.
Zrenjanin je bio i treba da ostane i grad pozorišta i sporta ali i fotografije jer bez fotografije u savremenom svetu nema kulture, nema sećanja ni nauke, fotografija kao dokument prvog reda ili fotografija kao umetnički izraz jednako je važna u savremenom društvu.
Obećanje gradonačelnika Zrenjanina je temelj za izgradnju Muzeja Fotografije u Zrenjaninu koji će biti prvi, a nadamo se ne i poslednji kao što je to i bio prvi Fotografski artelje Ištvana Oldala u Velikom Bečkereku. Između svetla i tame kontrasta i nežnih polutonova krije se istina, ona naša Bečkerečka, Petrovgradska, Zrenjaninska, Vojvođanska, Srpska i Evropska kao što je i fotografija bila i jeste svedočanstvo vremena i nepreglednih prostranstava koje nudi na deliću hartije za nezaborav.
Fotografsku koloniju pomogli su Grad Zrenjanin, Vojvođanski Magazin, List Zrenjanin, Keramika Jovanović, I-taksi Zrenjanin, Diginet, Bomist, Restoran Babatovo, Mlekoprodukt ,Gomeks, Valor, Aksel foto, Kopjuter bibliteka i Restoran Kovač
“Podržavam,inicijativu za muzeja fotografije, to bi mnogo značilo za fotografiju i za grad, to je projekat od nacionalnog interesa”. IVAN PANČIĆ Fotoreporter i nosioc brojnih nagrada i priznanja u oblasti fotografije
“Ja mogu da se vratim sutra u Beograd zadovoljan. Gradonačelnik mi je obećao da će ipak ovde biti muzej fotografije, pvi u Srbiji a to je velika stvar.” TOMISLAV PETERNEK doajen jugoslovenske i srpske fotografije svetskog renomea
TEKST:ALISA JUNUZOVIĆ
About Author
